Ωραία μπάλα, γεμάτα γήπεδα, εικόνες μιας υγιούς κοινωνίας: το πρόσφατο Euro γυναικών της Αγγλίας έδωσε απαντήσεις σε πολλά παρωχημένα στερεότυπα. Στην Ελλάδα, τι γίνεται;
Στην ταινία Ο ξυπόλυτος Τζο, ο πρωταγωνιστής Ρέι Κινσέλα, τον οποίο υποδύεται ο Κέβιν Κόστνερ, ακούει μια φωνή που του λέει «αν το χτίσεις, αυτός θα έρθει». Ο Ρέι, ακολουθώντας το ένστικτό του, αποφασίζει να χτίσει στη φάρμα του ένα γήπεδο μπέιζμπολ και, όταν αυτό είναι πια έτοιμο, εμφανίζονται για να παίξουν εκεί τα φαντάσματα του διάσημου «ξυπόλυτου» Τζο Τζάκσον και επτά ακόμα συμπαικτών του στην ομάδα Γουάιτ Σοξ του Σικάγο. Το σκεφτόμουν παρακολουθώντας την απονομή του Euro Γυναικών 2022 που πραγματοποιήθηκε την περασμένη Κυριακή στο Γουέμπλεϊ· δίπλα στις πρωταθλήτριες της Εθνικής Αγγλίας, οι οποίες έφεραν έναν διεθνή τίτλο στη χώρα τους έπειτα από 56 χρόνια –τελευταία φορά ήταν το Παγκόσμιο Κύπελλο του 1966 θα μπορούσαν να στέκονται κάποια άλλα φαντάσματα και συγκεκριμένα αυτά της ομάδας Dick, Kerr Ladies FC, μιας από τις πρώτες και μεγαλύτερες γυναικείες ομάδες ποδοσφαίρου στην Αγγλία, που είχε συσταθεί κατά τη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου από εργάτριες του εργοστασίου Dick, Kerr & Co. Αυτή η ιστορία αρχίζει από τότε.
Στις 26 Δεκεμβρίου 1920, την ημέρα που παραδοσιακά αποκαλείται Boxing Day στην Αγγλία και γιορτάζεται ως αργία όπου όλοι οι φίλαθλοι απολαμβάνουν αγγλικούς αγώνες ποδοσφαίρου, η ομάδα Dick, Kerr Ladies έπαιζε με τη γυναικεία ομάδα St Helens στο γήπεδο Γκούντισον Παρκ του Λίβερπουλ, συγκεντρώνοντας 53.000 φιλάθλους στις κερκίδες. Παραπάνω από 100 χρόνια πριν από τον φετινό τελικό του γυναικείου Euro, ο Όσκαρ Ουάιλντ είχε πει πως το ποδόσφαιρο είναι ένα άθλημα για σκληρά κορίτσια και όχι κατάλληλο για εύθραυστα αγόρια, το γυναικείο ποδόσφαιρο έχαιρε όλο και μεγαλύτερης δόξας και δημοφιλίας, τα κέρδη από τους αγώνες γυναικείου ποδοσφαίρου αυξάνονταν, αλλά η Ποδοσφαιρική Ομοσπονδία Αγγλίας δεν είχε κανένα μερίδιο από αυτά, καθώς δεν είχε καμία δικαιοδοσία στις γυναικείες ομάδες. Έτσι, το 1921, έναν χρόνο μετά τον αγώνα-ρεκόρ στο Γκούντισον Παρκ, η Αγγλική Ομοσπονδία απαγόρευσε το γυναικείο ποδόσφαιρο, απόφαση που ανατράπηκε 50 χρόνια αργότερα.
Το 1971, στη νεοσύστατη Γυναικεία Ποδοσφαιρική Ένωση Αγγλίας εργάζονταν κυρίως εθελοντές, αλλά, ακόμα κι όταν η Ποδοσφαιρική Ομοσπονδία Αγγλίας ενσωμάτωσε το γυναικείο ποδόσφαιρο το 1993, λίγα πράγματα άλλαξαν στις συνθήκες αντιμετώπισής του. Στο Παγκόσμιο Κύπελλο 1995, η Εθνική Ομάδα Γυναικών Αγγλίας δεν διέθετε καν πούλμαν και, όταν η Χόουπ Πάουελ ανέλαβε προπονήτρια το 1998, χρειάστηκε να δώσει μάχη για να έχει το δικό της γραφείο στο Γουέμπλεϊ. Εν έτει 2001, η Πάουελ προπονούσε ερασιτέχνες παίκτριες που είχαν δουλειές πλήρους απασχόλησης εκτός γηπέδου για να επιβιώνουν οικονομικά, τύπωνε και έστελνε μέσω ταχυδρομείου εξατομικευμένα προγράμματα προπόνησης, ενώ ήταν ευθύνη της κάθε παίκτριας να βρει διαθέσιμο γήπεδο για να προπονηθεί εκτός ωραρίου της εργασίας της. Οι αγώνες του Euro 2009 στη Φινλανδία, όπου η Εθνική Γυναικών Αγγλίας έφτασε για πρώτη φορά στον τελικό, δεν μεταδόθηκαν από την αγγλική τηλεόραση, αλλά η Πάουελ κατάφερε με το πείσμα και την επιμονή της να εξασφαλίσει για 20 παίκτριές της συμβόλαια ύψους 16.000 λιρών –μερικά ψίχουλα σε σχέση με όσα αμείβονταν οι άνδρες ποδοσφαιριστές της ίδιας κατηγορίας– προκειμένου οι αθλήτριες της Εθνικής Γυναικών να καταφέρουν να δουλεύουν με ημιαπασχόληση εκτός γηπέδου και να προπονούνται περισσότερο.
Το 2010 ιδρύθηκε το Πρωτάθλημα Ποδοσφαίρου Γυναικών Αγγλίας (WSL) και το μεγάλο βήμα έγινε το 2018, όταν η Ομοσπονδία Ποδοσφαίρου Αγγλίας έκανε υποχρεωτικό να είναι όλες οι παίκτριες των ομάδων του πρωταθλήματος επαγγελματίες και να ασχολούνται πλήρως με το ποδόσφαιρο – οι παίκτριες είχαν, πλέον, τη δυνατότητα να διεκδικούν ανταγωνιστικά συμβόλαια και οι ομάδες άρχισαν να καλλιεργούν ταλέντα από νεαρές ηλικίες, να αναζητούν σπόνσορες και να διαπραγματεύονται τηλεοπτικά δικαιώματα. Η πιο σημαντική στιγμή για την ανάδειξη του γυναικείου ποδοσφαίρου διεθνώς ήρθε το 2019 με το Παγκόσμιο Κύπελλο και την ομάδα των Ηνωμένων Πολιτειών, όπου αστέρια όπως η Μέγκαν Ραπίνο και η Άλεξ Μόργκαν, συναρχηγοί της εθνικής ομάδας των ΗΠΑ, έλαμψαν εντός και εκτός γηπέδου με το αγωνιστικό πνεύμα, τον ακέραιο χαρακτήρα και τις εντυπωσιακές επιδόσεις τους, κλέβοντας την καρδιά των φιλάθλων παγκοσμίως. Την ίδια χρονιά, η Nike ανακοίνωσε πως οι φανέλες της Εθνικής Γυναικών ΗΠΑ έκαναν ρεκόρ πωλήσεων μετά την κατάκτηση του Μουντιάλ, αλλά η πιο ιστορική νίκη για την Εθνική Ομάδα Γυναικείου Ποδοσφαίρου των ΗΠΑ σημειώθηκε φέτος, μετά τους δυναμικούς αγώνες και την αγωγή που κατέθεσαν οι παίκτριες της ομάδας εναντίον της Ομοσπονδίας Ποδοσφαίρου των ΗΠΑ για ίσες αμοιβές με την ποδοσφαιρική ομάδα των ανδρών. Τον Φεβρουάριο, η Ομοσπονδία ανακοίνωσε πως οι παίκτες των εθνικών ομάδων γυναικών και ανδρών θα έχουν νέες συμβάσεις έως το 2028, που θα τους εξασφαλίζουν τα ίδια μπόνους από τις διοργανώσεις της FIFA, ενώ θα έχουν και ίσο ποσοστό για εισιτήρια σε όλους τους αγώνες που διοργανώνονται υπό την αιγίδα της. Η Αυστραλία, η Νέα Ζηλανδία και η Νορβηγία έχουν επίσης ανακοινώσει ίσες αμοιβές μεταξύ των παικτών της εθνικής ομάδας ανδρών και γυναικών.
Μετά την πρόσφατη κατάκτηση του Euro από την Εθνική Ομάδα Γυναικών της Αγγλίας, η πρώην παίκτρια Άλεξ Σκοτ, καλεσμένη σε εκπομπή του BBC, αναφέρθηκε με θυμό και σθένος σε όλες τις ομάδες που το 2018, αλλά και φέτος, αρνήθηκαν να διαθέσουν τα γήπεδά τους για τη διεξαγωγή των αγώνων του γυναικείου Euro. Τον φετινό τελικό στο Γουέμπλεϊ παρακολούθησαν από τις κερκίδες 87.192 φίλαθλοι, σπάζοντας κάθε ρεκόρ προσέλευσης κοινού σε τελική φάση ευρωπαϊκού πρωταθλήματος γυναικών και ανδρών. «Δεν θα ξανασταθώ μπροστά σε σπόνσορες σε εταιρικές εκδηλώσεις παρακαλώντας να ασχοληθούν με το γυναικείο ποδόσφαιρο, ξέρετε γιατί; Αν δεν έχετε ασχοληθεί ήδη, έχετε χάσει το πλοίο, έχετε χάσει το τρένο. Δείτε τι συνέβη, το τρένο έφυγε από τον σταθμό και έχει αναπτύξει ταχύτητα», δήλωσε για όσους ακόμη αρνούνται να αποδεχτούν το γυναικείο ποδόσφαιρο ως ισάξια συναρπαστικό με το ανδρικό.
ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΣΤΟ ΓΗΠΕΔΟ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΚΕΡΚΙΔΑ
Η Χόουπ Πάουελ θυμάται ακόμη την έκπληξή της το 2005, όταν είδε έναν άνδρα φίλαθλο να φοράει μια ποδοσφαιρική φανέλα με το όνομα της παίκτριας Ρέιτσελ Γιούνιτ. Στη φετινή διοργάνωση, τα εισιτήρια για όλους τους αγώνες ήταν εξαντλημένα, άνδρες, γυναίκες και μικρά παιδιά κατέκλυσαν τους δρόμους και τα γήπεδα, παρέες γυναικών και τοπικές κοινότητες φιλάθλων γυναικών κανόνιζαν συναντήσεις σε παμπ για να δουν τους αγώνες, γυναίκες φωτογράφοι απαθανάτισαν τις ιστορικές στιγμές για ποδοσφαιρικά περιοδικά και μεγάλα μέσα ενημέρωσης, γυναίκες δημοσιογράφοι και πρώην παίκτριες κλήθηκαν να καταγράψουν και να σχολιάσουν τις εντυπώσεις τους από τους αγώνες.
O Ντέιβιντ Μπέκαμ ευχήθηκε καλή τύχη στις Λέαινες, όπως αποκαλείται η Εθνική Γυναικών Αγγλίας, κατ’ αντιστοιχία με τα Λιοντάρια της ανδρικής ομάδας, ευχαριστώντας τες που εμπνέουν αυτόν, την κόρη του και όλη την Αγγλία, ενώ ο Μάικλ Όουεν σχολίασε ως ευφυέστατο το πιο θεαματικό και θρασύ γκολ της διοργάνωσης, αυτό της Αλέσια Ρούσο με το τακουνάκι. Οι γυναικείες ομάδες, κυρίως στην Αγγλία και στις ΗΠΑ, δεν αποτελούν μόνο πρότυπο για τις νέες γενιές κοριτσιών που θέλουν να ασχοληθούν με το άθλημα, δεν έχουν πετύχει μόνο να κουβαλήσουν στις πλάτες τους τον αγώνα για ισότητα εντός και εκτός γηπέδων, αλλά έχουν κατορθώσει και να διαπρέψουν σε αντίξοες συνθήκες με τις εντυπωσιακές επιδόσεις τους, προσφέροντας θέαμα τόσο στους πιστούς ποδοσφαιρόφιλους όσο και σε μια νέα γενιά γυναικείου κοινού που μαθαίνει να παρακολουθεί και να αγαπάει την μπάλα για χάρη τους και μαζί τους. «Νομίζω πως αυτό το τουρνουά έφερε μια αλλαγή τόσο για το άθλημα όσο και για την κοινωνία και τις γυναίκες της Αγγλίας και της Ευρώπης και του κόσμου», δήλωσε μετά τον τελικό η προπονήτρια της Αγγλίας, Σαρίνα Γουίγκμαν.
Το 2015, μετά την κατάκτηση του χάλκινου μεταλλίου στο Παγκόσμιο Κύπελλο στον Καναδά, η αγγλική ομοσπονδία τουίταρε από τον επίσημο λογαριασμό της ότι: «Οι Λέαινές μας επιστρέφουν στον ρόλο τους ως μητέρες, σύντροφοι και κόρες σήμερα». Και φέτος, λίγο πριν από την αρχή της διοργάνωσης, ένα από τα χάσταγκ στο Twitter που ξεκίνησε από άνδρες, ως αντίδραση για το κλίμα αισιοδοξίας, ήταν το #WhoCares. Στο τέλος όμως της διοργάνωσης, τα περισσότερα ανδρικά σχόλια ήταν αν υπάρχουν καθόλου διαθέσιμα εισιτήρια. Σε αυτό το Euro αποδείχτηκε ότι ο κόσμος νοιάζεται για το γυναικείο ποδόσφαιρο, για το θέαμα, την αδρεναλίνη και το παράδειγμα που αυτές οι παίκτριες προσφέρουν. Μετά το νικητήριο γκολ της στον τελικό, η Κλόι Κέλι έβγαλε τη φανέλα της και πανηγύρισε μένοντας με τον αθλητικό στηθόδεσμό της, δημιουργώντας ένα φεμινιστικό κάδρο στο πάνθεον της ποδοσφαιρικής ιστορίας. Κατά τη διάρκεια του τουρνουά, επίσης, οι Αγγλίδες διεθνείς αιτήθηκαν στη Nike την επανεξέταση της λευκής εμφάνισης της εθνικής τους, καθώς δεν αισθάνονται άνετα να παίζουν με αυτήν οι παίκτριες που είναι στη φάση εμμήνου ρύσεως. Οι γυναίκες παίκτριες ποδοσφαίρου στο εξωτερικό μιλούν, αγωνίζονται, ακούγονται και νικούν, αλλάζοντας σιγά σιγά την κοινωνία για να προσαρμοστεί στον ταχύ δρασκελισμό τους.
ΤΙ ΓΙΝΕΤΑΙ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
Κανένα ελληνικό μέσο δεν μετέδωσε τους φετινούς αγώνες, ούτε σχολίασε εκτενώς τις εξελίξεις. Στην Ελλάδα, η πρώτη ερώτηση από άνδρες, όταν μία γυναίκα λέει ότι της αρέσει το ποδόσφαιρο, είναι αν γνωρίζει τι είναι το οφσάιντ, οι αγώνες είναι ανδρική υπόθεση και οι γυναίκες στις κερκίδες αντιμετωπίζονται ως διακοσμητικές αιθέριες υπάρξεις. «Δεν μπορούμε να έρθουμε καν γήπεδο, να φωνάξουμε, να κοινωνικοποιηθούμε, να γελάσουμε, να νευριάσουμε, να πιούμε μια μπίρα με τους υπόλοιπους οπαδούς, να τραγουδήσουμε. Υπάρχουν κοπέλες που θέλουν να πάνε στο γήπεδο, αλλά φοβούνται να το κάνουν», δήλωσε πριν από λίγο καιρό στο ανεξάρτητο ελληνικό ποδοσφαιρικό περιοδικό Φούτμπολ η Ελένη, πρωτεργάτρια του συνδέσμου γυναικών οπαδών του Απόλλωνα Σμύρνης, Mujer Libre.
Στην Ελλάδα το ποδόσφαιρο γυναικών ξεκίνησε ανεπίσημα το 1986, το 1989 η ΕΠΟ ίδρυσε την Επιτροπή Γυναικείου Ποδοσφαίρου, το 1992 δημιουργήθηκε η Β΄ Εθνική Κατηγορία, ενώ πλέον υπάρχει και Γ΄ Εθνική. Τα αναμενόμενα σχόλια κάτω από τα πρόσφατα άρθρα στα εγχώρια μέσα αθλητικής ενημέρωσης για τη νίκη της Αγγλίας στο γυναικείο Euro με έκαναν να σκεφτώ ότι, ενώ στην Αγγλία το γυναικείο ποδόσφαιρο αποκαταστάθηκε το 1971 και φέτος έφτασε σε πρωτόγνωρα επίπεδα δημοφιλίας και αποδοχής, στην Ελλάδα έχουμε μείνει ακόμη στο 1972, που προβλήθηκε η ταινία Η Ρένα είναι οφσάιντ και οι αδερφές Μπρόγιερ τραγουδούσαν χορεύοντας το τραγούδι Γκολ. Στην Αγγλία και στις ΗΠΑ, οι αθλήτριες και οι θεσμοί «το έχτισαν και ο κόσμος ήρθε». Στην Ελλάδα παλεύουμε ακόμη με σεξιστικά φαντάσματα, αγνοώντας επιδεικτικά τη διεθνή πρόοδο, τον Όσκαρ Ουάιλντ και τον Αλμπέρ Καμί, που είπε πως ό,τι γνωρίζει σχετικά με την ηθική και το καθήκον το χρωστάει στο ποδόσφαιρο.
Πηγή: kathimerini.gr
